Chọrọ ịma ihe na-ebute ọrịa shuga na ọkwa cellular? Gụọ ihe dị n'akwụkwọ nke Nobel Nrite mmeri na physiology na ọgwụ “Telomere effect”.
Akwụkwọ a, nke Elizabeth Helen Blackburn, onye ọkà mmụta sayensị cytogenetic, onye meriri Nobel Prize na mmekorita ya na Elissa Epel, ejikọtara ya na usoro ịka nká na ọkwa cellular. A ga-akpọ "ndị isi" nke ọrụ a na telomeres n'enweghị nsogbu - iberibe iberibe nke DNA na-enweghị nzuzo nke dị na nsọtụ chromosom. Telomeres, nke a na-eme mkpụmkpụ na nkewa sel nke ọ bụla, na-enyere aka ikpebi otu ngwa ngwa mkpụrụ ndụ anyị dị, yana mgbe ha nwụrụ, dabere na ngwa ngwa ha ga-agwụ.
Ihe nchọpụta sayensị pụtara ìhè bụ eziokwu ahụ bụ na njedebe nke chromosom nwekwara ike ịdị ogologo. N'ihi ya, ịka nká bụ usoro dị omimi nke enwere ike ịkụda ma ọ bụ mee ka ọ gbue ọsọ, ma n'otu ụzọ, agbanwee.
Ihe ọzọ dị mkpa: telomeres dị mkpụmkpụ na-enye aka na mmepe nke ọrịa shuga. A kọwara ihe mere ihe a na -ekwu na akụkụ akwụkwọ nsọ "Telomere Mmetụta. Mgbanwe nke mgbanwe maka Ntorobịa, Ahụ Ike, na Ogologo Ndụ"ewepụtara anyị akwụkwọ maka Eksmo Publishing House.
N'agbanyeghị oke ị turu, nnukwu afọ pụtara na enwere nsogbu metabolic. Nke a metụtara ndị nwere afọ mmanya na-emegharị emegharị, yana ndị nke BMI nkịtị, mana ukwu ya ka nke ukwu karịa n'úkwù. Ọ na -eme ka metabolism na-adịghị mma na-apụtakarị ọnụnọ ọtụtụ ihe ndị dị ize ndụ n'otu oge: abụba afọ, kọlestrọl dị elu, ọbara mgbali elu, na nguzogide insulin. Ọ bụrụ na dọkịta ahụ achọpụta ihe atọ n’ime ihe ndị a n’ime gị, ọ ga-achọpụta ọrịa metabolic syndrome, nke bụ ihe butere ọrịa obi, kansa na ọrịa shuga, otu n’ime ihe kacha akpatara ndị mmadụ ọrịa ike na narị afọ nke iri abụọ na otu.
Ọrịa shuga bụ ihe iyi egwu zuru ụwa ọnụ. Ọrịa a nwere ndepụta dị egwu na-eyi oke ogologo oge, gụnyere ọrịa obi, ọrịa strok, ọhụhụ, na nkwarụ akwara. Ihe karịrị nde mmadụ 387 gburugburu ụwa - ihe fọrọ nke nta ka 9% nke ndị bi n'ụwa - na-arịa ọrịa shuga.
Nke a bụ otu ụdị ọrịa shuga II na-apụta. Usoro nri mmadụ na-agbari na-eme na-eme ka nri ghara irute n’akwara glucose. Mkpụrụ ndụ beta nke a na-akpọ ‘Pancreatic beta’ na-emepụta insulin homonụ, nke na-abanye n’arụ n’ime ọbara ma na-ekwe ka glucose banye n’arụ ahụ nke mere na ha na-eji ya dị ka mmanụ. Ulinmali insulin na - ekekọta ndị na - anabata ya n’elu sel dịka igodo etinyere n’ime igodo. Igwe na-atụgharị, sel na-emeghe ụzọ ma gafere ụmụ irighiri glucose n’ime. N'ihi abụba afọ na abụba dị n'ime imeju, mgbochi insulin nwere ike ịmalite, n'ihi nke a, mkpụrụ ndụ na-akwụsị ịza insulin nke ọma. Igodo ha - ndị na - anabata insulin - na - ada, igodo - ụmụ irighiri insulin - enweghị ike imeghe ha.
Mkpụrụ ndụ glucose na-enweghị ike ịbanye n’ime sel na-abanye n’ọnụ na-ekesa n’ime ọbara. Ihe ọ sọkwara ọnya na-enyocha insulin, glucose na-abanye n'ọbara. A na-ejikọ ụdị ọrịa shuga adị nke mkpụrụ ndụ beta nke pancreas, n'ihi nke ha kwụsịrị imepụta insulin zuru ezu. E nwere ihe ize ndụ nke ọrịa metabolic. Ọ bụrụ n’ịnaghị achịkwa ọ̀kwa glucose dị n’ọbara, ọria mamịrị ga-ebulite.
Kedu ihe kpatara ndị mmadụ nwere oke abụba ji eme ka ha nwekwuo ike iguzogide insulin na ohere ha nwere ịrịa ọrịa shuga. Oriri na-ezighi ezi, ndụ ịla n’iyi na nchekasị so na-eme ka abụba afọ ma na-abawanye shuga ọbara. N'ime ndị nwere afọ, telomeres na-adị mkpụmkpụ karịa afọ, ọ nwere ike ịbụ na mbelata ha na-eme ka nsogbu ahụ na-egbochi insulin na-eme ka nsogbu ahụ ka njọ.
Otu nnyocha ndị Denmark mere banyere ụmụ ejima 338 chọpụtara na telomeres dị mkpụmkpụ na-emebi ihe insulin na-eguzogide n'afọ na-esote. N'ime ụmụ ejima abụọ, otu n'ime ndị tololores dị mkpụmkpụ gosipụtara ogo ukwuu nke nguzogide insulin. Ndị ọkà mmụta sayensị egosipụtala mkpakọrịta ugboro ugboro na telomeres dị mkpirikpi na ọrịa shuga. Telomere dị mkpụmkpụ na-abawanye ihe ize ndụ nke ịmalite ọrịa shuga: ndị nwere ọrịa telomere ọrịa mkpụmkpụ mmadụ ọrịa yikarịrị ka ga-enweta ọrịa a karịa ndị ọzọ. Ọrịa shuga na-amalite n’oge wee na-eto n’ike n’ike. Nnyocha nke ndị India, bụ ndị n’ihi ọtụtụ ihe nọ n’ihe ize ndụ ka ukwuu maka ọrịa shuga, na-arụpụtakwa ihe na-akụda mmụọ. N’obodo Indian nke nwere telomeres dị mkpụmkpụ, o nwere ike ịbụ okpukpu abụọ dị elu karịa ndị nnọchite anya otu agbụrụ nwere telomeres ogologo.
Nnyocha nke meta ọmụmụ metụtara ihe karịrị mmadụ 7,000 gosipụtara na telomeres dị mkpụmkpụ n'ime sel ọbara bụ ihe ama ama a pụrụ ịdabere na ọrịa shuga n'ọdịnihu.
Ọ bụghị naanị na anyị maara usoro mmepe nke ọrịa shuga, kama anyị nwere ike lebanye anya na pancreas ma hụ ihe na-eme na ya. Mary Armanios na ndị ọrụ ibe gosipụtara na ụmụ oke, mgbe a na-ebelata telomeres n'ime ahụ (ndị ọkà mmụta sayensị mepụtara nke a site na mkpụrụ ndụ ihe nketa), mkpụrụ ndụ beta nke palọ na-efunyụọ ikike ha imepụta insulin. Mkpụrụ ndụ na-adị na pancreas na-aka nká, telomere ha na-adị mkpụmkpụ, ha enweghịzi ike idegharị ahazi mkpụrụ ndụ beta nke na-ahụ maka imepụta insulin na nhazi nke ọkwa ya. Mkpụrụ ndụ ndị a na-anwụ. Typedị ọrịa shuga m na-agbadata azụmaahịa.
Site n'ọrịa shuga II nkịtị, mkpụrụ ndụ beta anaghị anwụ anwụ, mana arụmọrụ ya anaghị arụ ọrụ. N'ihi ya, na nke a kwa, telomeres dị mkpirikpi na pancreas nwere ike ịrụ ọrụ. N’ime onye ọzọ dị mma, akwa sitere na abụba afọ na ọrịa shuga nwere ike bute mbufụt na-adịghị ala ala. Abụba abba na-enye aka na mmepe nke mbufụt karịa, sịnụ, abụba n'úkwù.
Mkpụrụ ndụ na-ewepụtakarị ihe na-akpata pro-mkpamkpa na-emebi sel nke sistem, na-eme ka ha na-ebelata ma na-emebi telomeres ha. Dịka icheta, a na-anabata mkpụrụ ndụ ochie, n’aka nke ya, iji zipu akara na-akwụsịghị akwụsị nke na-akpali mbufụt n’ime ahụ niile - a na-enweta okirikiri ọjọọ. Ọ bụrụ na ị nwere oke abụba, ị ga-akpachara anya iji chebe onwe gị pụọ na mbufụt na-adịghị ala ala, telomeres dị mkpụmkpụ, na ọrịa metabolic. Mana tupu ịmalite iri nri iji kpochapụ abụba afọ, gụọ ruo na njedebe: ịnwere ike ikpebi na nri ga-aka njọ. Echegbula: anyị ga-enye gị ụzọ ndị ọzọ iji mezie metabolism gị.
Nri, telomeres na metabolism jikọrọ ọnụ, mana nke a bụ mmekọrịta siri ike. Ndị a bụ nkwubi okwu ndị ọkachamara dị iche iche nyochara banyere ịdị oke ibu na telomeres.
- Ibelata ibu na - eme ka mbelata nke telomere kwụsịlata.
- Ibu ibu anaghị emetụta telomeres.
- Slimming na-enyere aka ịbawanye ogologo nke telomeres.
- Ibu ibu na - eduga n'ibelata telomeres.
Ihe ndị na-emegiderịta onwe ha, ọ́ bụghị ya? (Okwu ikpeazu sitere na ihe omumu nke ndi mmadu megasiri oria aria: mgbe otu afo gasiri, telomeres ha di mkpirikpi. Ma nke a nwere ike ịbụ n'ihi nrụgide anụ ahụ metụtara ọrụ ahụ).
Anyị kwenyere na mgbagha ndị a na-egosi ọzọ na ibu naanị adịghị mkpa. Ibelata ibu nanị n’usoro nke izugbe ga-atụ aro na metabolism na-agbanwe maka mma. N'ime mgbanwe ndị a bụ tufuo abụba afọ. O zuru ezu iji belata mkpokọta nha - yana oke abụba gburugburu n'úkwù ga-ebelata oke, ọkachasị ma ọ bụrụ na ị na-agbasi ike n’egwuregwu, n’abụghị naanị belata iri nri kalori. Mgbanwe ozo di nma bu mmụba nke insulin. Ndi Sayensi nke lere otutu ndi wepụtara onwe ha anya maka afo iri- 10-12 choputara: ka ha buru ibu (nke bu otutu ndi mmadu n’agha), nkpuru osisi ha di obere. Mgbe ahụ ndị sayensị ahụ kpebiri ikpebi ihe na-arụ nnukwu ọrụ - oke ibu ma ọ bụ ogo nke insulin na-eguzogide, nke na-aga ụkwụ na ụkwụ. Ọ bịara bụrụ na ọ bụ n ’insulin na-emeghere mmadụ ụzọ maka ibu oke ibu, dịka a pụrụ isi kwuo ya
Echiche na ilekọta metabolism dị ezigbo mkpa karịa ịtalata oke bụ ihe dị oke mkpa, yana ihe niile n'ihi na nri nwere ike ibute nnukwu ahụ.
Ozugbo anyị felatara, ihe arụ na-arụ ọrụ nke na-egbochi ijikọ nsonaazụ ya. Ahụ dị ka ọ na-anwa ịnọgide na-enwe ụfọdụ ibu ma, mgbe anyị na-efufu, ọ na-ebelata metabolism iji nwetaghachi kilogram furu efu (mmegharị metabolic). Nke a bụ ihe amaara nke ọma, mana ọ nweghị onye nwere ike ichetụ n'echiche ụdị mmeghari a ga-aga. A kuziri anyị ihe mmụta dị mwute site na ndị ọrụ afọ ofufo nwere obi ike bụ ndị kwetara isonye na ihe ngosi ahụ mere n'ezie "Onye kachasị bụrụ onye chọrọ." Ihe omuma ya di nfe: ndi bara uba buru oke ibu n’etiti onwe ha dika onye n’enweghi oke ibu n’ime onwa asaa na ọkara iri nri na mmega ahu.
Dr. Kevin Hall, ya na ndị ọrụ ibe ya na thelọ Ọrụ Ahụike nke Mba, kpebiri inyocha otú ngwa ngwa mkpofu dị egwu nke kilogram si metụta metabolism nke ndị na-esonye na, mgbe ngwụsị nke ihe nkiri ahụ, furu efu ruru 40% nke ibu mbụ ha (ihe dị ka kilogram 58). Afọ isii ka e mesịrị, Hall tụrụ aro ha na metabolic ọnụego. Otutu n’ime ha gbakere, ma nwee ike nọrọ n ’ọkwa nke kwekọrọ na 88% nke ibu mbido (tupu isonye na ihe ngosi ahụ). Mana ihe na-adịghị mma: na njedebe nke mmemme ahụ, metabolism ha ji nwayọ nwayọ nwayọ wee nke ahụ wee bido kalori 610 kwa ụbọchị.
Afọ isii ka nke ahụ gasịrị, n’agbanyeghi oke ọhụụ nke enwetara, mmegharị mmezigharị ahuru ọkwuru, ma ugbua ndị sonyere na ihe nkiri ahụ gbara ọkụ dị kalori 700 kwa ụbọchị karịa ihe ngosipụta mbụ. N’atụghị anya, ọ bụghị ya? N’ezie, ọ bụ naanị mmadụ ole na ole na-efelata nke ukwuu ma na-efekwa ọsọ ọsọ, mana onye ọ bụla n’ime anyị na-ebelata usoro metabolic mgbe ị felata, n’agbanyeghi obere. Ọzọkwa, mmetụta a na-adịgide ka ọtụtụ kilogram furu efu ugboro ugboro.
A maara ihe ịtụnanya a dị ka okirikiri nke ịdị arọ: ọ̀ ga-edunye ya ibu, wee nweta ya, ọzọkwa, na -aga ma ihe ndị ọzọ.
N’ime ndị chọrọ ifelata, ihe na-erughị 5% jisiri ike ịgbasochi nri anya ma mejupụta nsonaazụ a rụzuru maka opekata mpe afọ ise. Ihe 95% fọdụrụnụ na-ahapụ ọnwụnwa kpamkpam, ma ọ bụ na-aga n'ihu na ha, na-eri nri kwa oge, na-efunahụ ya, wee nwetaghachi ọzọ. Nye ọtụtụ n'ime anyị, usoro a abụrụla akụkụ nke ndụ, ọkachasị ndị inyom na-a joụrị ọ thisụ na nke a (dịka ọmụmaatụ: “Nwa agbọghọ dị gị nwayọ na-anọdụ ọdụ n'ime m ma na-arịọ ka ahapụ ya. ) Mana etinyere na eriri sekọndiri na-eduga n'ibelata ogologo telomere. Mgbatị ahụ na - emebi ahụ ike anyị yana oke zuru oke nke na anyị chọrọ iwetara mmadụ niile ozi a. Ndị mmadụ na-erikarị nri mgbe niile na-egbochi onwe ha ruo oge ụfọdụ, mgbe ahụ, ha agaghị enwe ike iguzo ya ma malite ịetsụchasị na ihe ndị ọzọ. Ntugharị na-enweghị mgbochi n'etiti ụdị mgbochi na ị oveụbiga mmanya ókè bụ nnukwu nsogbu.
